Suy buồng trứng là gì? Nguyên nhân, chẩn đoán và phòng tránh

Suy buồng trứng là một tình trạng sức khỏe phụ khoa nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và chất lượng cuộc sống của nhiều phụ nữ. Hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị suy buồng trứng là điều cần thiết để phụ nữ có thể chủ động bảo vệ sức khỏe sinh sản của mình.

Suy buồng trứng là gì?

Suy buồng trứng là tình trạng buồng trứng suy thoái, “ khả năng hoạt động, sản xuất” trứng trở nên yếu kém và khó đáp ứng được các kích thích truyền từ não bộ-tuyến yên. Hậu quả là người phụ nữ phải đối mặt với các vấn đề về sức khỏe tổng thể cũng như sức khỏe sinh sản.

Suy buồng trứng được xem là nỗi ám ảnh của phụ nữ, là nguyên nhân gây suy giảm đời sống tình dục và khả năng sinh sản của nữ giới. Thông thường sau tuổi 40 chị em mới có những dấu hiệu cảnh báo suy buồng trứng. Nếu tình trạng này xảy ra trước tuổi 40 được gọi là suy buồng trứng sớm. Thực tế có khá nhiều trường hợp phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, thậm chí chưa kịp dậy thì đã mắc bệnh. Nếu không được theo dõi và chăm sóc kịp thời thì hậu quả sẽ nghiêm trọng.

Nguyên nhân suy buồng trứng do đâu?

Các nguyên nhân gây suy buồng trứng thường đa dạng, có thể bắt nguồn từ tuổi tác, di truyền, lối sống…

1. Tuổi tác

Phụ nữ càng lớn tuổi thì số lượng và chất lượng trứng trên buồng trứng càng suy giảm. Một bé gái được sinh ra với khoảng 1 triệu noãn trên hai buồng trứng. Trước tuổi dậy thì, các nang noãn sẽ tồn tại ở trạng thái ngủ yên, tuy nhiên các noãn này sẽ liên tục biến mất do hiện tượng “chết theo chương trình”. Đến khi phụ nữ bước vào tuổi dậy thì sẽ còn khoảng 300.000 nang trên hai buồng trứng.

Ở buồng trứng không có hiện tượng sinh sản để tạo ra các nang noãn mới liên tục như hiện tượng sinh tinh ở nam giới. Vì vậy, số lượng nang noãn trên buồng trứng sẽ giảm dần cho đến giai đoạn mãn kinh. Lúc này cả số lượng và chất lượng trứng trên buồng trứng đều suy giảm, chị em phải đối mặt với tình trạng suy buồng trứng.

2. Thay đổi nhiễm sắc thể

Các nghiên cứu cho thấy những đột biến gen trên nhiễm sắc thể thường và nhiễm sắc thể giới tính có thể gây suy buồng trứng. Các bất thường nhiễm sắc thể thường được đề cập bao gồm hội chứng Turner, đột biến và tiền đột biến của gen liên kết với nhiễm sắc thể C, chuyển đoạn giữa nhiễm sắc thể thường và nhiễm sắc thể X, trisomy X, hội chứng X dễ gãy…

3. Người bệnh hóa trị, xạ trị

Hóa trị hoặc xạ trị trong điều trị ung thư cũng là nguyên nhân gây suy buồng trứng. Việc hóa trị có thể có thể gây chết tế bào theo chương trình của đoàn hệ nang nguyên phát, tổn thương đến mô buồng trứng và đẩy nhanh quá trình thoái hoát noãn. Vì vậy với những bệnh nhân ung thư trước khi tiến hành điều trị hóa, xạ trị cần được tư vấn kỹ về tác hại của thuốc lên khả năng sinh sản, đặc biệt ở bệnh nhân trẻ tuổi, chưa có con.

4. Bệnh tự miễn

Các bệnh lý tự miễn như viêm tuyến giáp tự miễn, bệnh Addison… có thể gây suy buồng trứng sớm ở phụ nữ. Các tế bào trong hệ thống miễn dịch tự tạo kháng thể để chống lại các mô của buồng trứng, làm hỏng các nang trứng.

5. Giảm cân quá mức

Chị em giảm cân quá mức sẽ khiến lượng chất béo trong cơ thể bị giảm nhanh chóng. Khi tỷ lệ chất béo ở mức quá thấp sẽ ảnh hưởng đến mức estrogen trong cơ thể. Chất béo là thành phần chủ yếu trong việc tạo estrogen, nếu chất béo không đủ đồng nghĩa với việc cơ thể không tạo đủ estrogen gây rối loạn kinh nguyệt, tắt kinh và kiềm hãm chức năng rụng trứng khiến suy buồng trứng.

6. Tình trạng căng thẳng kéo dài

Phụ nữ hiện đại bên cạnh việc nội trợ, chăm con thì còn đối mặt với vấn đề công việc. Vì vậy nhiều chị em dễ bị kiệt quệ về mặt tinh thần, căng thẳng kéo dài khi phải đối mặt cùng lúc nhiều vấn đề. Việc căng thẳng quá mức trong 1 thời gian dài có thể dẫn đến rối loạn chức năng thần kinh thực vật, ảnh hưởng đến sự điều tiết của nội tiết trong cơ thể, suy giảm chức năng buồng trứng, ảnh hưởng đến estrogen có thể khiến thời kỳ mãn kinh đến sớm.

7. Các phẫu thuật liên quan buồng trứng

Những phụ nữ từng làm phẫu thuật trên buồng trứng như cắt bỏ 1 hoặc 2 bên buồng trứng có thể ảnh hưởng đến chức năng của buồng trứng, gây suy buồng trứng trước tuổi 40. Vì vậy nên cố gắng tránh những phẫu thuật có ảnh hưởng đến buồng trứng như nạo phá thai nhiều lần.

8. Các nguyên nhân không xác định

Trong một số trường hợp bệnh nhân suy buồng trứng không tìm ra được nguyên nhân. Trường hợp này bác sĩ sẽ chỉ định làm thêm các xét nghiệm, phương pháp để tìm ra nguyên nhân.

Biểu hiện suy buồng trứng có thể nhận biết

Suy giảm buồng trứng có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Kinh nguyệt không đều: Chu kỳ kinh nguyệt trở nên không đều, ngắn hơn, hoặc kinh nguyệt có thể bị trễ. Lượng máu kinh ít hơn và màu sắc kinh nguyệt có sự thay đổi. Kinh nguyệt bị rối loạn trong thời gian dài.
• Dấu hiệu tương tự thời kỳ mãn kinh: Bao gồm mất ngủ giữa đêm, chóng mặt, buồn nôn, giảm nhu cầu và ham muốn tình dục, da nhăn nheo, giảm đàn hồi, ngực nhão và xệ, tóc dễ gãy rụng, và giảm trí nhớ.
• Khô âm đạo: Thiếu chất nhờn để bôi trơn, gây đau rát khi giao hợp.
• Ảnh hưởng đến hormone sinh dục: Giảm tiết hormone estrogen dẫn đến tăng cảm giác lo âu, nguy cơ mắc các bệnh lý về tuyến giáp, xương khớp, và tim mạch.

Các triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản mà còn gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe tổng thể. Việc nhận biết và điều trị kịp thời là rất quan trọng để quản lý tình trạng này và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Suy buồng trứng có ảnh hưởng gì không?

Suy buồng trứng là một vấn đề lớn đối với nhiều phụ nữ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả sức khỏe thể chất lẫn sinh lý. Tình trạng này không chỉ làm giảm khả năng sinh sản mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý toàn thân như bệnh tim mạch, loãng xương, đái tháo đường, alzheimer và rối loạn lipid…

Mặc dù có những trường hợp phụ nữ trẻ bị suy buồng trứng vẫn có thể thụ thai tự nhiên nhưng tỷ lệ này khá thấp. Nhiều người chọn các phương pháp hỗ trợ sinh sản để tăng cơ hội mang thai và sinh con trước khi chức năng buồng trứng suy giảm hoàn toàn. Đối với những phụ nữ độc thân hoặc chưa muốn sinh con ngay, việc trữ đông trứng là một giải pháp giúp bảo tồn khả năng sinh sản trong tương lai.

Phương pháp chẩn đoán suy buồng trứng

Để chẩn đoán suy buồng trứng cần dựa trên 2 tiêu chuẩn bao gồm: kinh nguyệt thưa/ vô sinhtrong ít nhất 4 tháng liên tục và nồng độ FSH trong máu > 25mIU/mL được kiểm tra tại 2 thời điểm có khoảng các ít nhất 4 tuần. Những xét nghiệm được thực hiện để chẩn đoán suy buồng trứng bao gồm:

• Xét nghiệm kiểm tra nồng độ FSH: Đo lường mức FSH trong máu để xác định tình trạng chức năng của buồng trứng.
• Xét nghiệm Estradiol: Đánh giá nồng độ hormone estradiol để kiểm tra chức năng nội tiết của buồng trứng.
• Xét nghiệm kiểm tra nhiễm sắc thể: Xác định các bất thường về nhiễm sắc thể có thể gây suy buồng trứng

Phương pháp điều trị suy buồng trứng

Làm sao để điều trị suy buồng trứng là thắc mắc của nhiều chị em. Giải đáp cho vấn đề này, bác sĩ Chu Hoàng Giang cho biết “Hiện nay chưa có phương pháp điều trị giúp buồng trứng khôi phục chứng năng hay làm ngưng quá trình lão hóa của buồng trứng. Một số phương pháp như dùng liệu pháp hormone thay thế, bổ sung thêm vitamin D và canxi chỉ giúp hạn chế các biến chứng của tình trạng này”.

Với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản bị suy buồng trứng có nhu cầu sinh con, bác sĩ khuyến khích sử dụng phương pháp hỗ trợ sinh sản thụ tinh ống nghiệm(IVF) để có thể sinh con chính chủ trước khi buồng trứng cạn kiệt. Với phụ nữ độc thân hoặc chưa có ý định sinh con ở thời điểm hiện tại có thể gom noãn (trứng) và trữ đông noãn để bảo tồn khả năng sinh sản.

Trường hợp chị em bị suy buồng trứng không có nhu cầu mang thai có thể điều trị bằng các phương pháp như sử dụng liệu pháp hormone hoặc sử dụng thuốc tránh thai. Điều quan trọng là chị em cần được thăm khám để bác sĩ tư vấn và đưa ra những phác đồ điều trị phù hợp, hạn chế những ảnh hưởng của suy buồng trứng với cơ thể.

Biện pháp phòng tránh suy buồng trứng

Phòng ngừa suy buồng trứng là một mối quan tâm lớn đối với nhiều phụ nữ, vì tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và đời sống hôn nhân. Mặc dù hiện tại không có cách nào chắc chắn để ngăn chặn suy buồng trứng, nhưng việc chú ý đến sức khỏe bản thân và thực hiện các biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm nguy cơ và phát hiện sớm các dấu hiệu của suy buồng trứng.

Để chăm sóc sức khỏe và hỗ trợ sức khỏe sinh sản, phụ nữ nên:

• Duy trì tinh thần tích cực: Tránh căng thẳng và mệt mỏi kéo dài bằng cách duy trì tinh thần lạc quan và tìm cách giảm stress. Chị em nên sắp xếp công việc một cách hợp lý, tranh thủ nghỉ ngơi sau một thời gian làm việc. Tâm sự, nói chuyện với bạn bè người thân và quan trọng nhất là lắng nghe cơ thể mình.
• Chế độ dinh dưỡng cân đối: Một chế độ ăn cân bằng giữa các thành phần: đường-đạm-béo-chất xơ rất quan trọng đối với sức khỏe của phụ nữ. Chị em nên uống nhiều nước, hạn chế các loại bánh ngọt, các loại chất kích thích như cà phê, trà và tăng cường rau xanh, các thực phẩm có chứa chất chống oxy hóa, tăng đạm đến từ cá, thịt bò, các loại đậu, sữa và bổ sung vitamin D, omega-3.
• Tập luyện thể thao: Rèn luyện thể thao giúp tăng cường lưu thông máu trong hệ tuần hòa, tăng lưu lượng máu và dinh dưỡng đến mọi cơ quan trong cơ thể. Chị em nên cố gắng luyện tập 5 lần/tuần mỗi lần kéo dài khoảng 30 phút với các hình thức luyện tập khác nhau với cường độ phù hợp.
• Khám phụ khoa định kỳ: Thực hiện khám phụ khoa định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến hệ thống sinh sản.

Bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và thăm khám sức khỏe định kỳ, phụ nữ có thể cải thiện sức khỏe sinh sản và giảm nguy cơ mắc các vấn đề về buồng trứng.